در حدود یک ماه دیگر کنفرانس اقلیمی پاریس برگزار خواهد شد. چند روز پیش، دو تن از اقتصاددانان معروف مدرسه اقتصادی پاریس، توماس پیکتی و لوکاس شانسل گزارشی را در مورد نابرابری در میزان آلودگی در جهان منتشر کردند. در این گزارش، نویسندگان به چند موضوع مهم اشاره دارند:
-
در رابطه با مسأله آلودگی محیط زیست دیگر نمی‌توان فقط به بحث قدیمی سهم کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه در این ماجرای غم‌انگیز ادامه داد. پس از کیوتو، کشورهای در حال توسعه سهم خود در آلاینده‌گی را افزایش داده واختلاف کشورها کاهش یافته است.
-
در عین حال نابرابری در آلودگی محیط زیست در درون کشورها افزایش یافته است. ثروتمندان همه کشورها سهم بالاتری در آلودگی هوا دارند و باید سهم بیشتری در تلاش برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای داشته باشند.
-
نویسندگان به منظور کمک به صندوق سازگاری اقلیمی، استراتژی‌های مختلفی برای دریافت مالیات از آلوده‌کنندگان محیط زیست متناسب با میزان سهم‌اشان در این آلودگی مطرح می‌کنند
-
مالیات قدیمی بلیت هواپیما به شکل خلاصه مورد بحث قرار می‌گیرد
هنوز خیلی زود است که در مورد واکنش‌های احتمالی به این گزارش نظری داد. آنچه که مسلم است، بحث‌های جدل‌انگیز قدیمی، مانند گناهان گذشته و سهم کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه در این گناهان، همچنان داغ خواهد بود. در عین حال، یک چالش دیگر، میزان سهم واقعی امروز کشورها در آلودگی می‌باشد. در این رابطه، مسأله انتقال تدریجی صنایع آلاینده از کشورهای توسعه یافته به کشورهای در حال توسعه و چگونگی محاسبه میزان واقعی سهم کشورها (بر اساس تولید داخلی و واردات محصولات خارجی) دوباره بحث‌برانگیز خواهد شد. گزارش شانسل–پیکتی زاویه دیگری را مورد بحث قرار می‌دهد که ضمن درستی موضوعات طرح شده، ممکن است موجب اختلافات بیشتری نیز گردد. در شرایط فعلی کره زمین نیازمند اقدامات عاجل است. و این اقدامات همان‌طور که در این گزارش نیز بدان اشاره می‌شود، قبل از هر چیز بر عهده کشورهای توسعه یافته است. چرا که آن‌ها ، بدون در نظر گرفتن بحث نافرجام گناهان گذشته، امکانات بیشتری برای اجرای اقدامات ضروری، در صورت تمایل، دارند. طبعا، در این کشورها مسأله گرفتن مالیات از افراد بر اساس سهمشان در الودگی، بسیار جالب و تهییج‌کننده است.
متن کامل گزارش را می‌توانید در اینجا بخوانید. در زیر ترجمه متن خلاصه پایانی گزارش را می‌یابید.
کربن و نابرابری: از کیوتو تا پاریس
نوشته: لوکاس شانسل، توماس پیکتی
برگردان: رضا جاسکی
تعداد کلمات: ۱۹۳۸
این پژوهش تحولات توزیع جهانی انتشار گازهای معادل دی اکسید کربن (دی اکسید کربن و دیگر گازهای گلخانه‌ای) [توضیح مترجم: co2e به معنی معادل دی اکسید کربن است. از آنجا که گازهای گلخانه‌ای به اندازه‌های مختلف بر محیط زیست تأثیر می‌گذارند–مثلا متان ۲۱ بار بیش از دی‌اکسید کربن به محیط زیست آسیب می‌رساند، یعنی یک تن گاز متان معادل بیست و یک تن گاز دیاکسیدکربن است–از این رو همه گازهای گلخانه‌ای به معادل دیاکسیدکربن خودشان تبدیل می‌شوند. در این متن از گازهای معادل دی اکسید کربن، به جای معادل دی‌اکسید کربن استفاده شده است ] بین افراد جهان از ۱۹۹۸ تا ۲۰۱۳ را نشان می‌دهد و استراتژی‌های مختلف برای کمک به یک صندوق جهانی سازگاری اقلیمی و آب و هوایی را بررسی می‌کند که بر اساس اقدامات مشترک عاملین آلاینده سطح بالا به جای کشورهای کشورهای با در‌آمد بالا می‌باشد. برای این مقصود، ما داده‌های روندهای تاریخی بر اساس انتشار سرانه گازهای گلخانه‌ای در سطح ملی را با نابرابری در‌آمد در درون هر کشور، و همچنین داده‌های ورودی–خروجی محیط زیست (با به دست آوردن انتشار دی اکسید کربن و دیگر گازهای گلخانه‌ای مصرفی) و یک مدل کِش‌آیند درامد–دیاکسیدکربن، را ترکیب کرده‌ایم. داده‌های ما تقریباً ۹۰% تولید ناخالص داخلی، جمعیت و انتشار گازهای معادل دیاکسیدکربن جهان را می‌پوشاند. نتایج ما فقط بر اساس نابرابری درون کشوری نبوده، بلکه مبتنی بر تغییرات میزان انتشار گازهای معادل دیاکسیدکربن توسط کشورها نیز می‌باشد.
ما نشان می‌دهیم که نابرابری جهانی در تولید گازهای معادل دی‌اکسید کربن در بین افراد، از کیوتو تا پاریس به خاطر ظهور گروه‌های در‌آمد بالا و متوسط در کشورهای در حال توسعه و همچنین رکود نسبی درامدها و میزان تولید گازهای معادل دی‌اکسید کربن توسط اکثریت جمعیت در کشورهای صنعتی ، کاهش یافته است. در عین حال در طی همین دوره، نابرابری‌های در‌آمد و تولید گازهای معادل دی‌اکسید کربن در درون کشورها افزایش یافته است. امروز همچنان میزان انتشار جهانی گازهای معادل دی‌اکسید کربن با غلظتی بالا ادامه دارد: ۱۰ درصد از بالاترین عاملین انتشار ، در ۴۵ درصد از آلودگی جهانی دخیل هستند، در حالی که ۵۰ درصد از پایین‌ترین عاملین انتشار، موجب۱۳ درصد از آلودگی جهان هستند. ۱۰ درصد از بالاترین عاملین الاینده‌گی در همه کشورها وجود دارند و یک سوم آن‌ها در کشورهای در حال توسعه زندگی می‌کنند. (شکل ۱).
شکل یک: جزئیات ۱۰ درصد بالا، ۴۰ درصد میانه، و ۵۰ درصد پایین عاملین انتشار گازهای معادل دی اکسید کربن
براوردهای ما نشان می‌دهد که ۱ درصد از ثروتمندترین افراد امریکا، لوکزامبورک، سنگاپور، و عربستان سعودی از جمله بالاترین الوده‌کنندگان فردی جهان هستند، که سالانه نفری موجب انتشار ۲۰۰ تن از گازهای معادل دیاکسیدکربن هستند . در انتهای هرم الوده‌کنندگان، گروه‌های با در‌آمد پایین در هندوراس، موزامبیک، رواندا و مالاوی قرار دارند، که موجب الودگی دو هزار بار کمتر، در حدود ۰٫۱ تن دیاکسیدکربن برای هر فرد و سال، می‌گردند. در میانه توزیع جهانی الوده‌کنندگان (بین ۶ و ۷ تن برای هر فرد و سال)، گروه‌هایی چون ۱ درصد از بالاترین ثروتمندان تانزانیا، هفتمین دهک درامدی چین، دومین دهک درامدی فرانسه یا سومین دهک درامدی آلمان قرار دارند.
طبقات متوسط و بالای کشورهای نوظهور، تولید گازهای معادل دیاکسیدکربن خود را بیش از هر گروه دیگری در طی ۱۵ سال گذشته افزایش داده‌اند. این امر موجب کاهش پراکندگی انتشار گازهای معادل دیاکسیدکربن–خصوصا بین توزیع در‌آمد متوسط و بالا –گشته است (شکل ۲) .در عین حال، روند نابرابری انتشار گازهای معادل دیاکسیدکربن بین بخش پایین و متوسط توزیع در‌آمد افزایش یافته است. در حالی که این روندها، اگر ادامه یابند، از منظر در‌آمد (ظهور یک طبقه متوسط جهانی) مثبت هستند، در عین حال یک چالش واقعی برای میزان انتشار جهانی گازهای معادل دیاکسیدکربن ایجاد می‌کنند.
شکل ۲: چگونگی رشد انتشار گازهای معادل دی اکسید کربن از کیوتو تا پاریس برای گروه های مختلف الوده کننده
برآوردهای ما نشان می‌دهند که نابرابری درون–کشوری در انتشار گازهای معادل دیاکسیدکربن، اهمیت بیشتری در توضیح پراکندگی انتشار گازهای معادل دیاکسیدکربن در سطح جهان می‌یابد. در سال ۱۹۹۸، یک سوم نابرابری جهانی انتشار گازهای معادل دیاکسیدکربن به حساب نابرابری در بین کشورها گذاشته می‌شد. امروز، نابرابری درون–کشوری موجب ۵۰ درصد پراکندگی انتشار جهانی معادل دیاکسیدکربن می‌گردد (شکل ۳). بنابراین بسیار اهمیت دارد که تمرکز بر روی الوده‌کنندگان فردی سطح بالا قرار گیرد تا کشورهای آلاینده سطح بالا.
شکل ۳: نابرابری جهانی انتشار معادل دی اکسید کربن: درجه اهمیت درون و برون کشوری
جغرافیای جدید الوده‌کنندگان جهانی خواهان اقدام اقلیمی در تمام کشورهاست. در حالی که هم اکنون کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه در تلاش‌های کم‌سازی سهیم هستند، کمک به بودجه سازگاری اقلیمی تقریباً به طور کامل توسط ملل توسعه‌یافته ، و قسمت اعظم آن توسط اروپا ( با بیش از نیمی از کل عوارض‌دهندگان) تامین مالی می‌گردد. مطالعه ما نشان می‌دهد که اگر ضرورت افزایش حجم مالی سازگاری از سوی کشورهای توسعه‌یافته وجود داشته باشد، آنگاه گروه‌های دارای در‌آمد بالا از کشورهای در حال توسعه، که از رشد در‌آمد بهره‌مند گشته و در نتیجه در طی ده‌های گذشته موجب رشد انتشار گازهای معادل دیاکسیدکربن شده‌اند، نیز می‌توانند در تأمین چنین بودجه‌ای مشارکت کنند. با ارائه کمک از سوی کره‌جنوبی، مکزیک و یا کلمبیا به صندوق اقلیمی سبز، کشورهای نوظهور و توسعه‌یافته‌ای که متعهد به تأمین مالی سازگاری گشتند، استاندارد تقسیم کشورهای توسعه‌یافته–در حال توسعه، که در حال حاضر رایج است، شکسته شد. با این حال، سهم آن‌ها در این مرحله نمادین باقی‌مانده است (کمتر از ۱ درصد از وجوه سازگاری جهانی) و منطق تأمین مالی سازگاری از طریق سهام همچنان نامشخص باقی می‌ماند.
این گزارش استراتژی‌های جدیدی برای افزایش بودجه سازگاری جهانی را پیشنهاد می‌کند، که در آن میزان فردی تولید گازهای معادل دیاکسیدکربن پایه کمک محسوب می‌شود (به جای میزان دیاکسیدکربن در سطح ملی و یا درامدهای متوسط). به منظور تطبیق بیشتر این کمک‌ها با پراکندگی جدید آلوده‌کنندگان بالا، ما برای اولین بار پیامدهای مالیات تصاعدی جهانی بر کربن به میزان ۱۵۰ میلیارد یورو که مورد نیاز سازگاری اقلیمی است، را بررسی نمودیم(جدول ۱). در استراتژی شماره یک ، تمام الوده‌کنندگان بالاتر از سطح میزان متوسط آ لودگی (یعنی همه افرادی که بیش از ۶٫۲ تن در سال تولید می‌کنند) متناسب با میزان الاینده‌گی خویش که بالاتر از این حد نصاب قرار دارد، به برنامه مذکور کمک می‌رسانند. مردم امریکای شمالی ۳۶ درصد، اروپا ۲۰ درصد و چین ۱۵ درصد به این صندوق کمک خواهند نمود. در استراتژی دوم، این کمک با اشتراک ۱۰ درصد از بالاترین عاملین الاینده‌گی جهان ( یعنی همه افراد با میزان الاینده‌گی بیش از ۲٫۳ برابر سطح متوسط آلاینده‌گی) ، دوباره متناسب با میزان آلاینده‌گی اضافه بر این حد نصاب، صورت می‌گیرد.هزینه مردم امریکای شمالی ۴۶ درصد، در مقابل، ۱۹ درصد برای اروپاییان و ۱۲ درصد برای مردم چین، خواهد بود. در استراتژی سوم، مساعدتی با اشتراک یک درصد از بالاترین افراد آلاینده دنیا (یعنی کسانی که موجب آلاینده‌گی بیش از ۹٫۱ برابر میزان متوسط آلاینده‌گی می‌گردند )، صورت می‌گیرد. در این صورت، امریکای شمالی‌ها ۵۷ درصد، در مقابل اروپاییان ۱۵ درصد و چینی‌ها ۶ درصد، به این دستاورد کمک خواهند نمود. در همه این استراتژی‌های جدید، به منظور تأمین هزینه سازگاری اقلیمی، سهم اروپایی‌ها به طور نسبی کاهش، اما از نظر مطلق افزایش می‌یابد. در استراتژی سوم، مطلوب‌ترین راه برای اروپایی‌ها، حجم وجوه مالی متعلق به اروپائیان به ۲۳ میلیارد یورو، یعنی به سه برابر میزان کمک‌های فعلی انها، افزایش خواهد یافت.
| منطقه | مشارکت بر اساس تولید گازهای گلخانه ای (مالیات ثابت کربن %) | استراتژی مالیات تصاعدی کربن | مشارکت بر اساس مالیات جهانی بر بلیت های هواپیما % | ||
| استراتژی یک | استراتژی دو | استراتژی سه | |||
| مشارکت در میان یک درصد از بالاترین آلوده کنندگان | مشارکت در میان ده درصد از بالاترین آلوده کنندگان | مشارکت در میان همه آلوده کنندگان بالاتر از سطح متوسط جهانی | |||
|
North America |
21.2 |
35.7 |
46.2 |
57.3 |
29.1 |
|
EU |
16.4 |
20.0 |
15.6 |
14.8 |
21.9 |
|
China |
21.5 |
15.1 |
11.6 |
5.7 |
13.6 |
|
Russia/C. Asia |
6.0 |
6.6 |
6.3 |
6.1 |
2.8 |
|
Other Rich |
4.6 |
5.8 |
4.5 |
3.8 |
3.8 |
|
Middle East/N. A |
5.8 |
5.4 |
5.5 |
6.6 |
5.7 |
|
Latin America |
5.9 |
4.3 |
4.1 |
1.9 |
7.0 |
|
India |
7.2 |
1.0 |
0.7 |
0.0 |
2.9 |
|
Other Asia |
8.3 |
4.7 |
4.1 |
2.7 |
12.1 |
|
S.S. Africa |
3.1 |
1.5 |
1.5 |
1.1 |
1.1 |
|
World |
100 |
100 |
100 |
100 |
100 |
ما همچنین اجرای مالیات بر کربن وبر در‌آمد در سطح دولتی، یا از طریق یک مالیات تصاعدی عمومی بر بلیط‌های هواپیما برای تأمین مالی صندوق سازگاری را مورد بحث قرار می‌دهیم. مالیات بر بلیت هواپیما هم‌اکنون در ۹ کشور دنیا به مرحله اجرا در آمده است و در حال حاضر برای تأمین بودجه برنامه‌های توسعه مورد استفاده واقع می‌شود. مالیات ۱۸۰ یورویی بر همه بلیط‌های درجه یک و مالیات ۲۰ یورویی بر همه بلیط‌های درجه اقتصادی، موجب عایدی سالیانه به میزان ۱۵۰ میلیارد یورو که مورد نیاز سازگاری اقلیمی است، خواهد گشت. این راه‌حل دومی ممکن است اسان‌تر اجرا شود، اما کمتر بالاترین عاملین آلاینده را مورد هدف قرار می‌دهد.
